piątek, 8 kwietnia 2011

Budowa skóry


Skóra stanowi jeden z najcięższych największych organów u człowieka.  Skóra  zawiera od 0,5 do 1,5 m2 komórek skóry a 2,5 mm wynosi grubość skóry. W skórze 70% to woda, 6 tys. gruczołów łojowych i potowych, które wydzielają pot.

Każda skóra zbudowana jest z trzech podstawowych warstw:
I.Naskórek 
II. Skóra właściwa 
III.Tkanka podskórna

Naskórek- jest to najbardziej powierzchowna warstwa, która stanowi granice między organizmem a światem zewnętrznym. Składa się z odnawiających w sposób ciągły wielowarstwowych nabłonków, które ulegają złuszczeniu i są usuwane z powierzchni skóry. Naskórek nie jest ukrwiony dlatego odżywianie jego jest dość mocno zakłócone i następuje dość często proces niedożywienia, co jest mocno widoczne przy jednoczesnym procesie starzenia się skóry i złej pielęgnacji. Wszystkie substancje dostarczane  do naskórka zostają do niego wprowadzone dzięki przepływowi płynu międzykomórkowego, który stanowi około 15 % całego naskórka. W naskórku wyróżniamy dwa obszary: obszar martwy, który całkowicie się złuszczający (skreatynizowany) oraz  obszar żywy, który podlega rozmaitym przemianom fizjologiczny i bierze swój udział w warstwie podstawnej. 

Cały naskórek składa się z 5 podstawnych warstw:    

Warstwa podstawna - inaczej rozrodcza- zbudowana jest  jednego rzędu walcowatych komórek ściśle do siebie przylegających, o owalnych dobrze wykształconych, zasadochłonnych jądrach. Te komórki połączone są ze sobą i warstw powyżej specjalnymi wypustkami, które są  uwypukleniem błony komórkowej , a nazywamy je desmosomami. Poniżej czyli z błoną podstawną te komórki połączone są za pomocą półdesmosomów. W tej warstwie najobficiej przebiega podział komórek, które przesuwają się do warstw wyżej położonych  zmieniając swoją fizjologię czyli czynność jak i morfologię. 


 Warstwa kolczysta- składa się z kilku rzędów około 5 wielobocznych  komórek, które ulegają  spłaszczeniu w kierunku powierzchni skóry, przestrzenie między tymi komórkami wypełnione są substancją mukopolisacharydowo- białkową, która przyczynia się do scementowania  komórek tej warstwy                                                                                                                                                                 Warstwa ziarnista - składa się z 2 lub 3 szeregów spłaszczonych komórek o wrzecionowatych jadrach czyli fragmentach tego co zostało z jądra komórek warstwy podstawnej. Komórki tej warstwy są bardzo aktywne w  procesie rogowacenie czyli keratynizacji. Warstwa ta pełni rolę nieprzepuszczalnego filtra dla promieni nadfioletowych (UV) , ponieważ ma zdolność pochłaniania i odbijania promieni słonecznych. Uszkodzenie tej warstwy  lub jej nie wykształcenie( jak u niemowląt)  powoduje to, iż dochodzi do zaczerwienienia i poparzenia skóry. 

 Warstwa jasna( strefa pośrednia, strefa zona)- jest to bardzo cienkie pasmo spłaszczonych  komórek o słabym zabarwieniu. Warstwa ta występuje w  niewielkich obszarach skóry, a jedynie mocno rozbudowana jest na stopach, dłoniach, komórki tam zawierają substancję, która nazywamy eleidyną. 

 Warstwa rogowa najbardziej powierzchowna warstwa zbudowana z 10 do 15 warstw martwych komórek o spłaszczonych, kształtnych, pozbawianych jądra  komórek . Przestrzenie między tymi komórkami wypełnione są tak zwanym cementem  międzykomórkowym, który zawiera m.in. ceramidy,sterole, wolne kwasy tłuszczowe i cholesterol itp… warstwa ta dzieli komórki i przesuwa do warstwy wyżej położonej.                                                                               
  

 Ta warstwa dzieli się na dwie podwarstwy:  

Warstwa zbita- leży ona bliżej warstwy ziarnistej i zawiera mocno zbite ze sobą komórki, które stanowią rodzaj bariery fizycznej i chemicznej.  

 Warstwa luźna inaczej złuszczająca -  zbudowana jest  z komórek, które są przekształcone w taki sposób, aby mogły ulec złuszczeniu czyli rogowaceniu.   



Skóra właściwa leży pod naskórkiem i z warstwą podstawną łączy się błoną podstawną, która bierze czynny udział w przepływie ,materiałów odżywczych i metabolitów. Bierze także czynny udział w swoistości komórek i tworzeniu bariery dyfuzyjnej oraz regulacji wzrostu komórek.  W trakcie np.; stanów zapalnych skóry  przez błonę podstawną przenikają różne rodzaje komórek, które mają istotny wpływ na proces gojenia, zakłócenia w tym procesie mogą być bezpośrednią przyczyną w chorobach skóry. Sama warstwa skóry właściwej zbudowana jest z włókien tkanki łącznej i tkanki tłuszczowej, zawiera ona komórki łącznotkankowe, gruczoły łojowe, potowe i mieszki włosowe(przydatki skóry). Ta warstwa zawiera zakończenia nerwowe i naczynia krwionośne.                                                                                                    

 Zbudowana jest z dwóch warstw:   

 Warstwa brodawkowa-  zawiera zaokrąglone stożki nazwane brodawkami skóry właściwej, zwiększają one całą powierzchnie połączenie skórnonaskórkowego, które wraz z błoną podstawną stanowią połączenie i przylegają do obu tych warstw(tkanek). Poniżej tej warstwy znajduje się warstwa siateczkowata. 

 Warstwa siateczkowata – obejmuje głębsze warstwy skóry właściwej, aż do tkanki podskórnej i stanowi w swojej strukturze mocniejszą zbitą cześć.


Tkanka podskórna inaczej tłuszczowa- leży pod skóra właściwą i składa się ze zrazików tłuszczowych podzielonych przez zbitą tkankę łączną te kolagenowe przęsła tkanki łącznej przymocowane są do powięzi mięśniowej warstwy okostnej na kościach. W przestrzeni międzyzrazikowych i pomiędzy przęsłami kolagenowymi znajdują się części wydzielnicze gruczołów potowych oraz naczynia krwionośne i włókna nerwowe. Cała ta część skóry otacza organy, a szczególnie kości i mięśnie , osłonka tłuszczowa co sprawia ze spełnia rolę podporową oraz izolatora termicznego organizmu. W różnych częściach ciała jest niejednolita i u różnych płci rozkłada się w rożnych częściach ciała.

 1.Rozkład androidalny tak zwany męski, który powoduje, ze tkanka tłuszczowa gromadzi się w górnych częściach ciała.


2.Rozkład genoidalny tak zwany kobiecy, który powoduje, że tkanka tłuszczowa gromadzi się na pośladkach, udach, biodrach, piersiach.

Cała skóra właściwa zawiera trzy rodzaje włókien, które stanowią tak zwane podścieliska łącznotkankowe. Te włókna to:  

 Włókna kolagenowe( klejorodne) są one faliste, długie, grube, odporne na urazy, rozciągliwe, mają różnokierunkowy przebieg, ulegają stałej przebudowie stąd zmiana ich kierunku przebiegu i wielkości. Stanowią one podporę skóry, od ich elastyczności zależy rozciągliwości naszej skóry, jest ich najwięcej.


Włókna elastylowe (sprężyste) oplatają one pęczki włókien kolagenowych oraz przydatki skór. Zbudowane są z białka zwanego elastyną, są one mniej liczne niż włókna kolagenowe, są dużo cieńsze, ale bardzo elastyczne. Po rozciągnięciu mają zdolność powrotu do swej pierwotnej formy. Przy zadziałaniu odpowiednich sił mechanicznych mogą rozciągnąć się nawet do 140% pierwotnej długości.


Włókna retikulinowe  są rozsiane między włóknami kolagenowymi i trudno jest je oddzielić. Właściwości rozciągania tych włókien przeciwdziała urazom  tkanki, która ma delikatna budowę np.; naczynia włosowate.


 Funkcje skóry:          
  •  barierowa ponieważ osłania narządy wewnętrzne przed środowiskiem zewnętrznym ,
  • chroni przed urazami, dzięki odpowiedniemu układowi włókien w skórze właściwej i tkance tłuszczowej, co powoduje zachowanie ciągłości skóry( rozciągliwość i elastyczność skóry),  
  •  chroni przed czynnikami fizycznymi i chemicznymi oraz mikrobarami, dzięki odpowiedniej zawartości płaszcza hydrolipidowego oraz właściwe Ph skóry,
  •  chroni przed promieniami UV ( warstwa ziarnista odbija i pochłania promienie, a melanina rozprowadza ich nadmiar),           
  •  regulacja cieplna wydzielanie potu przez skórę powoduje, że nie dochodzi do jej przegrzania i wyziębienia,
  •  resorpcyjna czyli wydzielanie i wydalanie pewnych substancji , które mogą stanowić   zatrucie lub ich niedobór, może być groźny dla organizmu,  
  • bierze czynny udział w przemianie cukrów, tłuszczy, białek, gospodarce wodnej, witaminowej oraz elektrolitowej, 
  •  odporność immunologiczna skóry czyli SIS, odpowiednie Ph i obecność nie nasyconych kwasów tłuszczowych na jej powierzchni zapobiega wnikaniu substancji szkodliwych dla skóry, 
  •  odporność immunologiczna skóry czyli SIS, odpowiednie Ph i obecność nie nasyconych kwasów tłuszczowych na jej powierzchni zapobiega wnikaniu substancji szkodliwych dla skóry,
  •   czynność sensoryczna czyli odbiór bodźców zewnętrznych czyli dotyk.


 Komórki naskórka:
 

-komórki Keratynocyty- stanowią około 90% w całym naskórku. Cechą charakterystyczną tych komórek jest różnicowanie się podczas migracji (przesuwania się) ku wierzchnim warstwom skóry. W miarę oddalania się od błony podstawnej ulegają rogowaceniu, a w tych komórkach rogowych powstaje wyjątkowo odporne białko stanowiące ochronę chemiczną dla skóry, a nazwane keratyną. Okres przejścia keratynocytów z warstwy podstawnej do warstwy rogowej wynosi od 26 do 28 dni, z czego jedna połowa przypada na warstwę Malpighiego, a druga na warstwę rogową. Keratynocyt po przejściu do warstwy rogowe, kiedy całkowicie już jest komórką martwą nazywa się korneocytem.

- komórki Langerhansa-  stanowią od 2 do 5% naskórka. Posiadają karbowane jądra zanurzone w jasnej cytoplazmie, która ciągnie się przez przedłużenia dendrytyczne tak zwane makrofagi pochodzenia szpikowego.  Komórki te są najbardziej immunologiczne kompetentne co oznacza, że stanowią pierwszą barierę ochronną skóry. Zadaniem tych komórek  polega na wychwytywaniu dzięki swoim wyrostkom, które  sięgają do powierzchni  skóry frakcji antygenowe czyli wyłapują mikroorganizmy ( wirusy, bakterie, grzyby), które mogą zagrażać  naszemu organizmowi. Następnie wysyłają one sygnał o niebezpieczeństwie do odpowiednich komórek przeważnie białych ciałek krwi, aby te mogły przeciwdziałać zagrożeniu. Gdy komórki te ulegną uszkodzeniu  lub zostaną osłabione, bądź w wieku dziecięcym nie zostaną prawidłowo wykształcone wówczas dochodzi do obniżenia wrażliwości i obrony skóry.  Te uszkodzenia mogą doprowadzić do powstania wyprysku alergicznego (atopowe zapalenie skóry). Najczęstsze uszkodzenie tych komórek następuje w wyniku opalania się.

komórki Merklera- komórki układu nerwowego, które biorą czynny udział w doznaniach dotykowych ( uczucie epikrytyczne). Znajdują się one w błonie podstawnej i produkują neuroprzekaźniki, które są wymieniane z neuronami w głębszych warstwach skóry.

komórki Melanocyty- komórki barwnikowe, są one rozsiane miedzy komórkami warstwy podstawnej, są duże i posiadają liczne wypustki dendrytyczne. Uważa się, ze przechodzą z tkanki nerwowej, stanowią ok. 14% ogółu komórek naskórka. Odpowiadają za wytwarzanie barwnika w skórze, gdyż posiadają  w swoim wnętrzu ziarenka melaniny, która jest efektem przekształcania się i utleniania aminokwasu zwanego  tyrozyną. Te ziarenka melaniny są syntetyzowane w specjalnym organellom komórkowym, które nazywamy melanosomem początkowo zupełnie  bezbarwna melatonina dopiero gdy  jest zmagazynowana i uleganiu całkowitemu  utlenianiu uzyskuje barwę w takiej formie przez dendrytowe wypustki jest przenoszona do keratynocytów otaczających dany melanocyt i wówczas odpowiada za kolor skóry i włosów. Zadłużenie w tych komórkach powoduje problemy z pigmentacją np.; bielactwo lub siwienie włosów. Intensywność syntezy i skład melanin są uwarunkowane genetycznie, dlatego różnice w barwie skóry zależy od aktywności melanocytów  czyli liczby wytworzonych ziaren melaniny, a nie od liczby komórek produkujących barwnik, która to liczba jest różna u rasy białej i czarnej. W zależności od liczby melanocytów i ich składu my kolory skóry takie jak: 

 - odcień czarno- brązowy za który odpowiedzialny jest barwniki zwany eumelaniną, 

 - odcień żółto- czerwony powstaje przy barwniku zwanym feomelaniną.
Naświetlanie promieniami UV przyśpiesza syntezę melaniny i ich wydzielanie do keratynocytów.

Komórki skóry właściwej:
 - fibirocyty i fibroblasty- są to komórki tkanki łącznej wytwarzające kolagen i elastynę i jest ich najwięcej. W  młodym wieku są w ciągłej równowadze.

- histiocyty są to komórki dojrzałe o właściwościach żernych.  

- mastocyty są to komórki tuczne, które biorą czynny udział w procesach alergicznych, gdyż zawierają takie substancje jak: histamina, heparyna, komórki krwi obwodowej.                                                                          



Brak komentarzy:

Prześlij komentarz